Hasta sevki, sağlık sisteminin bir düzeyinde çalışan hizmet sunucusunun kaynak yetersizliği (ilaç, malzeme, beceri vb.) nedeniyle, klinik durumları yönetmek, hastaya yardımcı olmak ve hasta sorumluluğunun verilmesi için aynı seviyede ya da üst seviyede daha iyi veya farklı kaynaklara sahip hizmet sunucularından yararlanması olarak tanımlanmaktadır.
Sağlık hizmetlerinin etkili ve verimli sunumunda dünyada genel kabul gören yöntem, hizmetin uygun basamakta verilmesidir. Birinci basamak sağlık hizmetlerine öncelik vererek sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak ve bu hizmetleri herkesin ihtiyacı oranında, eğitimli ve coğrafi açıdan dengeli dağılmış sağlık ekipleri tarafından sunmak oldukça önemlidir. Bu ilkelerin hayata geçirilmesi, ikinci basamakta yığılmayı engelleyecek ve gerçekten ikinci basamakta tedavi edilmesi gereken hastalara yeterince zaman ayrılmasını sağlayacaktır.
Sevk sistemi ile farklı hizmet sunucuları arasında sağlanan ilişki, hastaların ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmetlerinden en iyi şekilde yararlanması için olanak sağlamaktadır. Sevk sistemlerinde hastaların öncelikle sevkin gerekli olup olmadığının tespiti için ilk başvuruyu birinci basamak hekimine yapmaları sistemin işlerliği açısından önemlidir. Birinci basamak hekimine yapılan ilk başvuru, hem hastalar hem de sağlık sistemleri için daha düşük maliyetle hizmet sunumu sağlayarak uzman hekim hizmetine ihtiyaç duyan hastalara, bu hizmete daha kolay ve zamanında erişebilme, birinci basamak hizmetinden daha fazla yararlanma imkânı doğurup, birinci basamağın da önemini artırmaktadır.
Her bireyin sağlığının bir takipçisi olması, hastaların doktora kolay erişebilmesi ve hızlı hizmet alabilmesi, hastaların sağlık hizmetine erişebilmek için başvurmak zorunda kaldığı sistem dışı erişim yollarını da ortadan kaldıracaktır.
Sağlık hizmetinin gerektiği kadar, doğru yerde, doğru eğitim seviyesindeki kişilerce, sadece gerekli imkanlara sahip yerlerde, hakkaniyetli bir şekilde yaygınlaştırılarak toplumun sağlık seviyesinin yükseltilmesi hususu sevk zinciri fikrinin temelini oluşturmaktadır. Sevk zincirinin başlangıç noktası, temel sağlık hizmetlerinin verilmesi gerektiği yer olarak düşünülen birinci basamak sağlık kuruluşlarıdır. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde bireyin sağlık sorumluluğunun üstlenilmesi ve bireye “tek pencere” sistemi ile yaklaşılması başarıyı arttıracaktır.
Öte yandan, sevk zincirinin uygulanmadığı durumlarda, kendi kararlarıyla uzman hekime giden hastalar, uzman hekimin iş yükünün artmasına neden olmakta ve dezavantajlı grupların uzman hekimden yararlanmasını engelleyebilmektedir. Bu durum ise kişisel ve sağlık sistemi açısından bazı sorunları ortaya çıkarmaktadır. Hastaların doğrudan ikinci veya üçüncü basamak hizmete başvurmasının nedenleri; hastanın sosyal ve ekonomik özellikleri, sosyal ilişkileri; sağlık sorununu ciddi, hayatı tehdit edici ve acil olarak algılama gibi durumlar olarak ifade edilmektedir.
Sevkin fazla ve gereksiz olduğu bir hastanenin sağlık sisteminin doğru ve düzenli çalıştığını söyleyemeyiz. Oysa bir hastanede sevk zinciri ne kadar iyiyse ve ne kadar fazla olursa sağlık hizmeti o kadar iyi olur. Ancak gereksiz sevkler için böyle bir şey söz konusu değildir.
Aile hekimleri hastanın yönlendirilmesi açısından ilk başvuru yeri olmaları nedeniyle sevk uygulamasında temel rolü üstlenecek grup olarak önemli bir yer tutmaktadır. Aynı zamanda, aile hekimleri sevk zinciri uygulamalarında sevk sürecini başlatan hekimler olarak uygulamadan en çok etkilenecek grubu oluşturmaktadır. Sevk zinciri uygulamasında aile hekimlerinin iş yüklerinde artış olabileceği gibi, sağlık sisteminde yaşanan problemlerin de ilk yansıyacağı hekim grubu olacaktır.
2003 yılında yürürlüğe giren Sağlıkta Dönüşüm Programı'nda da birinci basamağın güçlendirilmesi, aile hekimliği ve etkili bir sevk sistemi başlıkları altında basamaklı sağlık sistemi öngörülse de aile hekimliği uygulamasının gündeme girdiği son on beş senedir bir türlü hayata geçirilememiştir.
KAYNAKÇA
Türkiye Aile Hekimliği Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 22 | Sayı 3 | 2018. Yangı D. T. ve ark. Bulut S. ve ark. | Aile hekimlerinin bakış açısı ile sevk zincirinin değerlendirilmesi.
BJSS Balkan Journal of Social Sciences / Balkan Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cilt: 4, No/Sayı:8, 2015
Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Platformu, Dr. Sinan Korukluoğlu, Sevk zinciri: Mevcut durumda çözüm mümkün mü?
Comentarios