Hekimlik mesleği, hastaya karşı yüksek oranda yükümlülük içeren bir meslek grubu olmasının yanı sıra; hekim açısından da koruyucu olarak niteleyebileceğimiz bir takım hak ve düzenlemeleri içermektedir. Bu kapsamda hekimin sahip olduğu ve sıklıkla tartışma konusu olarak gündeme gelen başlıca haklarından biri; ‘hastayı reddetme’ şeklinde tanımladığımız ‘Hizmetten Çekilme’ hakkıdır.
Her bireyin sağlık hizmeti alma ve sağlık hakkının korunmasını isteme hakkı olduğu gibi hekimlerin de ‘hekim hakları’vardır.
Hekimlik mesleğinin icrasının temelinde anayasal dayanağı da bulunan “tedavi özgürlüğü” bulunmaktadır.
Bu özgürlüğün üç unsuru vardır.
-Tedavi gereğinin bulunup-bulunmadığı konusunda karar verecek olan hekimdir.
-Hekim vicdanıyla çelişen metotların, belirli bir teşhis yönteminin veya tedavinin
uygulanmasına zorlanamaz.
-Son olarak kendisi için uygun görünen teşhis veya tedavi metodunu seçmek yetkisi daima hekimindir.
Bütün bunların bir sonucu olarak hekime özel durumlarda hastayı reddetme hakkı da tanınmaktadır. Yani hastaların hekimlerini seçme özgürlüğü kadar, hekimlerin de kendi haklarını kullanabilme özgürlüğü vardır.
Hastayı reddetme hakkının kapsamında ise; şahsına yönelik tehdit, karşılaştığı şiddet olayları, ahlaki değerleri ile çatışan sağlık hizmeti sunumu veya bulaşıcı hastalıklar gibi pek çok sebep hekimin tedavi uygulamaması sonucunu doğurur.
Bununla birlikte hekimin tedavi uygulamadığı ya da uygulamamasının muhtemel olduğu her durumun, hekimin hizmetten çekilme hakkı kapsamında değerlendirilmesi mümkün
görünmemektedir.
Tedavi uygulanmayan durumların bir kısmı, bir hakka dayandırılamıyorsa hukuka aykırıdır ve hekimin hukuki sorumluluğunu gündeme getirmektedir. Bir kısmında ise hekim hukuka uygun bir davranış içerisindedir; ancak bu davranışın hukuka uygunluğu, hekimin hizmetten çekilme hakkından değil; başka bir haktan ileri gelmektedir. Bu nedenle öncelikle hekimin hizmetten çekilme hakkının kapsamı belirlenmelidir.
Türk Tabipleri Birliği’nin 47. Genel Kurulunda kabul edilerek 10-11 Ekim 1998 tarihinde yürürlüğe giren ve 2. maddesi uyarınca; “Türkiye'de hekimlik yapma hakkını kazanmış olup mesleğini uygulayan tüm hekimlerin uymak zorunda olduğu kuralları” düzenleyen,
“Hekimlik Meslek Etiği Kuralları”nın 25. maddesinde de “Tedaviyi Üstlenmeme veya Yarıda Bırakma Hakkı” düzenlenmiştir. Buna göre; “Hekim, ancak tıbbi bilgisini gerektiği gibi uygulayamayacağına karar verdiğinde ve hastasının başvurabileceği başka bir hekim bulunduğu durumlarda, hastanın bakımını ve tedavisini üstlenmeyebilir veya tedaviyi yarım bırakabilir.''
19.02.1960 tarih ve 10436 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Tıbbi Deontoloji Tüzüğü’nün 6. maddesinde;
“Tabip ve diş tabibi, sanat ve mesleğini icra ederken, hiç bir tesir ve nüfuza kapılmaksızın, vicdanî ve meslekî kanaatına göre hareket eder. Tabip ve diş tabibi, tatbik edeceği tedaviyi tâyinde serbesttir.”
Anılan Tüzüğün 18. maddesi gereğince;
“Tabip ve diş tabibi, âcil yardım, resmî veya insani vazifenin ifası halleri hariç olmak üzere, meslekî veya şahsi sebeplerle hastaya bakmayı reddedebilir.”
Tüzüğün 19. Maddesi uyarınca da;
“Tabip ve diş tabibi meslekî veya şahsi sebeplerle, tedaviyi bitirmeden hastasını bırakabilir. Ancak, bu gibi hallerde, diğer bir meslektaşın tedavi veya müdahalesine imkân verecek zamanı evvelden hesaplayarak hastayı vaktinde haberdar etmesi şarttır.
Hastanın bırakılması halinde hayatının tehlikeye düşmesi veya sıhhatinin zarara uğraması muhtemel ise, diğer bir meslektaş temin edilmedikçe, hastayı terk edemez. Hastayı bu suretle terk eden tabip veya diş tabibi, lüzum gördüğü veya hasta tarafından talep edildiği takdirde, tedavi zamanına ait müşahade notlarını verir.”
Sonuç olarak hekimin sahip olduğu haklardan belki de en tartışmalı olanı, hekimin hizmetten çekilme hakkıdır. Hastanın hekim seçme hakkına nazaran oldukça dar kapsamlı olmakla birlikte, hekimin hizmetten çekilme hakkının bulunduğu kabul edilmektedir. Hizmetten çekilme hakkının içeriğinde, hekimin hem hastayı reddetme hakkı hem de başlanmış olan tedaviyi sonlandırma hakkı yer almaktadır.
Kaynakça:
https://www.istabip.org.tr/dosyalar/hukuk/hastayiredetmekarari.pdf
Comments